5 października 2024 r. weszły w życie przepisy ustawy z dnia 1 października 2024 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z usuwaniem skutków powodzi oraz niektórych innych ustaw (Dz. U z 2024 r. poz. 1473) akt ten zmienia ustawę z dnia 16 września 2011 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z usuwaniem skutków powodzi (Dz. U. z 2024 r. poz. 654) – zwaną dalej Ustawą, która ma zastosowanie w przypadku wystąpienia powodzi o rozmiarach powodujących konieczność zastosowania szczególnych rozwiązań w stosunku do określonych w wykazie gmin i miejscowości poszkodowanych w wyniku powodzi.
Najważniejszymi wybranymi zmianami są:
- Dla pracowników:
- Zwolnienie od pracy w celu usuwania skutków powodzi
Pracownikowi będącemu poszkodowanym przysługuje, zwolnienie od pracy, w wymiarze do 20 dni, w celu usuwania skutków powodzi w odniesieniu bezpośrednio do swojego mienia lub mienia osoby spokrewnionej lub niespokrewnionej pozostającej z nim w faktycznym związku, wspólnie zamieszkującej i gospodarującej. W okresie tego zwolnienia od pracy pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia, obliczonego według zasad obowiązujących przy obliczaniu wynagrodzenia za czas urlopu wypoczynkowego.
- Urlop wypoczynkowy na żądanie
Pracodawca jest obowiązany do udzielenia na żądanie pracownika zamieszkującego na terenie obszaru wskazanego Wykazie gmin/miejscowości poszkodowanych w wyniku wystąpienia powodzi w ramach przysługującego pracownikowi urlopu wypoczynkowego nie więcej niż 8 dni urlopu wypoczynkowego, w terminie wskazanym przez pracownika. Pracownik zgłasza żądanie udzielenia urlopu najpóźniej w dniu rozpoczęcia urlopu.
- Urlop wypoczynkowy w wymiarze godzinowym
Pracownikowi zamieszkującemu na terenie obszaru wskazanego w Wykazie gmin/miejscowości poszkodowanych w wyniku wystąpienia powodzi można udzielić urlopu wypoczynkowego w dniu pracy w wymiarze godzinowym odpowiadającym części dobowego wymiaru czasu pracy. Urlop taki może być udzielony w wymiarze nie wyższym niż 5 dni.
- Obniżenie wymiaru czasu pracy
Pracownik zamieszkujący na terenie obszaru wskazanego w Wykazie gmin/miejscowości poszkodowanych w wyniku wystąpienia powodzi może złożyć pracodawcy wniosek w postaci papierowej lub elektronicznej o obniżenie jego wymiaru czasu pracy do wymiaru nie niższego niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy. Pracodawca jest obowiązany do uwzględnienia wniosku pracownika, chyba że nie jest to możliwe ze względu na organizację pracy lub rodzaj pracy wykonywanej przez pracownika. O przyczynie odmowy uwzględnienia wniosku pracodawca informuje pracownika w postaci papierowej lub elektronicznej w terminie 2 dni roboczych od dnia złożenia wniosku przez pracownika.
Wniosek, składa się na 2 dni przed dniem rozpoczęcia wykonywania pracy w obniżonym wymiarze czasu pracy. Jeżeli wniosek został złożony bez zachowania terminu, pracodawca obniża wymiar czasu pracy nie później niż z upływem 2 dni od dnia złożenia wniosku.
- Ograniczenia dotyczące pracy pracownika
Pracownika zamieszkującego na terenie obszaru wskazanego w Wykazie gmin/miejscowości poszkodowanych w wyniku wystąpienia powodzi nie wolno, bez jego zgody wyrażonej w postaci papierowej lub elektronicznej:
- zatrudniać w godzinach nadliczbowych;
- delegować poza stałe miejsce pracy.
Zgoda pracownika nie jest wymagana w przypadku konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii (nie stosuje się w przypadku zagrożenia mienia pracownika lub zagrożenia życia lub zdrowia pracownika lub osoby zamieszkującej w tym samym gospodarstwie domowym).
- Zawieszenie obowiązków związanych z badaniami profilaktycznymi pracowników
W przypadku pracowników zamieszkałych na terenie obszaru poszkodowanego w wyniku wystąpienia powodzi zawiesza się wykonywanie obowiązków wynikających z przepisów dotyczących okresowych badań lekarskich w okresie wskazanym w Wykazie gmin/miejscowości poszkodowanych w wyniku wystąpienia powodzi. Po upływie tego okresu pracodawca ma 30 dni na realizację obowiązku przeprowadzenia badań okresowych.
Dodatkowo orzeczenia lekarskie wydane w ramach wstępnych, okresowych i kontrolnych badań lekarskich, których ważność upłynęła w okresie wskazanym w ww. Wykazie zachowują ważność, jednak nie dłużej jednak niż do upływu 30 dni od dnia zakończenia tego okresu.
- Zawieszenie terminów dochodzenia roszczeń związanych z ustaniem stosunku pracy
W przypadku pracowników zamieszkałych na terenie obszaru poszkodowanego w wyniku wystąpienia powodzi, terminy dochodzenia roszczeń związanych ze stosunkiem pracy, nie rozpoczynają się, a rozpoczęte ulegają zawieszeniu na ten okres i rozpoczynają swój bieg od daty wskazanej w Wykazie.
Okres przedawnienia roszczeń ze stosunku pracy, ulega wydłużeniu o okres wskazany w Wykazie obszarów poszkodowanych w wyniku wystąpienia powodzi.
- Pozostałe:
- Wprowadzenie zasiłku losowego na cele edukacyjne
W celu zaspokojenia potrzeb edukacyjnych dziecka realizującego obowiązkowe roczne przygotowanie przedszkolne lub ucznia uczęszczającego do szkoły wszystkich typów, kształcącego się w tej szkole w formie dziennej, poszkodowanych w wyniku wystąpienia powodzi, może zostać przyznany jednorazowy zasiłek losowy na cele edukacyjne w kwocie 1 tys. zł.
- Wprowadzenie dodatkowego zasiłku opiekuńczego:
- w przypadku zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola, szkoły lub innej placówki, do których uczęszcza dziecko, albo niemożności sprawowania opieki przez nianię lub dziennego opiekuna na terenie gmin poszkodowanych w wyniku wystąpienia powodzi, ubezpieczonemu zwolnionemu od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem legitymującym się orzeczeniem o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności do ukończenia 18 lat albo dzieckiem z orzeczeniem o niepełnosprawności lub orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego lub orzeczeniem o potrzebie zajęć rewalidacyjno-wychowawczych przysługuje dodatkowy zasiłek opiekuńczy;
- w przypadku zamknięcia szkoły, specjalnego ośrodka szkolno-wychowawczego, specjalnego ośrodka wychowawczego, młodzieżowego ośrodka socjoterapii, ośrodka rewalidacyjno-wychowawczego, ośrodka wsparcia, warsztatu terapii zajęciowej lub innej placówki pobytu dziennego o podobnym charakterze na terenie gmin poszkodowanych w wyniku wystąpienia powodzi, do których uczęszcza dorosła osoba niepełnosprawna lub zagrożona niedostosowaniem społecznym, z powodu powodzi, ubezpieczonemu zwolnionemu od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad dorosłą osobą niepełnosprawną lub zagrożoną niedostosowaniem społecznym przysługuje dodatkowy zasiłek opiekuńczy;
- w przypadku zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola, szkoły lub innej placówki, do których uczęszcza dziecko, albo niemożności sprawowania opieki przez nianię lub dziennego opiekuna z powodu powodzi na terenie gmin poszkodowanych w wyniku wystąpienia powodzi, ubezpieczonemu zwolnionemu od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem, o którym mowa w art. 32 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2023 r. poz. 2780), przysługuje dodatkowy zasiłek opiekuńczy.
3) Terminy dotyczące czynności stron w postępowaniach podatkowych, administracyjnych i sądowo administracyjnych
W stosunku do stron postępowań, zamieszkujących lub mających siedzibę na obszarze wskazanym w Wykazie będących poszkodowanymi, terminy dotyczące czynności stron w postępowaniach podatkowych, administracyjnych i sądowo administracyjnych nie rozpoczynają się, a rozpoczęte ulegają zawieszeniu na okres wskazany w tych przepisach i odpowiednio rozpoczynają swój bieg albo po okresie zawieszenia biegną dalej po upływie 14 dni od daty wskazanej w tych przepisach.
4) Świadczenie interwencyjne
Poszkodowanemu w wyniku wystąpienia powodzi będącemu przedsiębiorcą, który prowadził działalność gospodarczą, może być w związku z tą powodzią przyznane jednorazowo świadczenie interwencyjne na wsparcie dalszego prowadzenia działalności gospodarczej.
Świadczenie interwencyjne może być przyznane wyłącznie przedsiębiorcy, który:
- poniósł szkodę polegającą na utracie, uszkodzeniu lub zniszczeniu, bezpośrednio w wyniku powodzi, składników materialnych przedsiębiorstwa niezbędnych do dalszego prowadzenia działalności gospodarczej oraz
- zobowiąże się do prowadzenia działalności gospodarczej przez co najmniej 6 miesięcy od dnia otrzymania świadczenia interwencyjnego, oraz
- zobowiąże się do utrzymania poziomu zatrudnienia przez okres 6 miesięcy,
5) Kredyty mieszkaniowe
Poszkodowanemu:
- będącemu kredytobiorcą, którzy zaciągnęli kredyt mieszkaniowy i znajdują się w trudnej sytuacji finansowej oraz
- którego dom jednorodzinny lub lokal mieszkalny, których dotyczy kredyt mieszkaniowy w rozumieniu ustawy o wsparciu kredytobiorców, zostały uszkodzone lub zniszczone na skutek powodzi, oraz który utracił, chociażby czasowo, możliwość korzystania z tego domu lub jego części lub tego lokalu albo
- który całkowicie utracił źródło dochodu w wyniku powodzi oraz był zatrudniony lub prowadził działalność gospodarczą na obszarze gminy lub miejscowości wskazanej w Wykazie
– może zostać udzielone, na jego wniosek, wsparcie finansowe.
W celu udzielenia wsparcia Bank Gospodarstwa Krajowego z Funduszu Wsparcia Kredytobiorców przekaże kwoty środków pieniężnych z przeznaczeniem na spłatę zobowiązań kredytobiorcy z tytułu kredytu mieszkaniowego, przez okres 12 miesięcy w przypadku kredytobiorcy, o którym mowa pkt 2, albo przez okres 3 miesięcy w przypadku kredytobiorcy, o którym mowa w pkt 3.
Wysokość wsparcia, określa się w złotych jako równowartość przewidywanych:
- 12 miesięcznych rat kapitałowych i odsetkowych kredytu mieszkaniowego w przypadku kredytobiorcy, o którym mowa w pkt 2;
- 3 miesięcznych rat kapitałowych i odsetkowych kredytu mieszkaniowego w przypadku kredytobiorcy, o którym mowa w pkt 3.
6) Możliwość zmiany miejsca lub warunków udzielania świadczeń
W przypadku wystąpienia ograniczenia dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej, świadczeniodawca posiadający umowę na udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej, udzielający lub zamierzający udzielać świadczeń na terenie gmin poszkodowanych w wyniku wystąpienia powodzi, w ramach realizacji posiadanej umowy, może dokonać zmiany miejsca lub warunków udzielania świadczeń, w tym dotyczących personelu medycznego realizującego tę umowę, po uzyskaniu zgody Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia, na okres nie dłuższy niż wskazany w tych przepisach.
Ważne, że zmiana miejsca lub warunków udzielania świadczeń nie może naruszać wymagań dotyczących kwalifikacji osób wykonujących zawód medyczny określonych w odrębnych przepisach.
7) Finansowanie świadczeń podmiotom nieposiadającym umowy albo poza zakresem umowy z NFZ
W przypadku wystąpienia ograniczenia dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej na terenach gmin/miejscowości poszkodowanych w wyniku wystąpienia powodzi, podmiot wykonujący działalność leczniczą:
- który nie posiada umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej,
- posiada umowę, o której mowa w pkt 1, w innym rodzaju lub zakresie
– ma prawo do wynagrodzenia za udzielone świadczenia opieki zdrowotnej.
Wynagrodzenie:
- jest wypłacane pod warunkiem uzyskania zgody Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia, w której został określony rodzaj lub zakres świadczeń;
- obejmuje zwrot kosztów w wysokości odpowiadającej kwocie finansowania danego świadczenia gwarantowanego stosowanej w rozliczeniach między Narodowym Funduszem Zdrowia a świadczeniodawcami z tytułu realizacji umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej.
8) Zmiany w zakresie leczenia uzdrowiskowego
Jeżeli pacjent przerwał (przed upływem 15. dnia przewidzianego programem pobytu) leczenie uzdrowiskowe albo rehabilitację uzdrowiskową, z powodu zawieszenia wykonywania działalności leczniczej przez tą placówkę może kontynuować jego realizację na podstawie dotychczasowego skierowania na leczenie uzdrowiskowe albo rehabilitację uzdrowiskową
- w tej samej placówce
- w okresie 12 miesięcy po podjęciu przez niego zawieszonej działalności leczniczej
- na dotychczasowych warunkach realizacji świadczenia, przy uwzględnieniu liczby dni pobytu wykorzystanych przez świadczeniobiorcę przed przerwaniem jego realizacji i związanych z tym wzajemnych praw i obowiązków świadczeniodawcy i świadczeniobiorcy.
Informację o planowanej kontynuacji ww. przerwanych świadczeń oraz o zrealizowanych świadczeniach uzdrowisko niezwłocznie przekazuje właściwemu oddziałowi wojewódzkiemu Narodowego Funduszu Zdrowia.
Natomiast pacjenci, którzy nie rozpoczęli leczenia z powodu zawieszenia wykonywania działalności leczniczej przez placówkę umiejscowioną w gminie poszkodowanej w wyniku powodzi może zrealizować to świadczenie u innego świadczeniodawcy na podstawie tego skierowania, z uwzględnieniem miejsca na liście u świadczeniobiorców.
9) Dodatkowe umowy na udzielanie świadczeń
Na obszarze gmin poszkodowanych w wyniku wystąpienia powodzi Prezes NFZ, po zasięgnięciu opinii wojewody, może zawrzeć dodatkowe umowy na udzielanie świadczeń (bez przeprowadzania konkursu ofert albo rokowań) na okres nie dłuższy niż 6 miesięcy, o ile wystąpiło:
- ograniczenie dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej
- zwiększenie potrzeb zdrowotnych, których nie można było przewidzieć.
Przepisy wskazują, że w szczególności dopuszcza się udzielanie ambulatoryjnych świadczeń zdrowotnych w pojeździe przeznaczonym do udzielania świadczeń zdrowotnych.
10) Odstąpienie od kontroli spełniania warunków sanitarno-epidemiologicznych
Podmioty wykonujące działalność leczniczą dotknięte skutkami powodzi mogą nie stosować wymagań określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 22 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej, jeżeli zapewniają bezpieczeństwo zdrowotne pacjentów.
Na terenie gmin wskazanych w Wykazie gmin/miejscowości poszkodowanych w wyniku wystąpienia powodzi, dopuszcza się możliwość odstąpienia od przeprowadzania przez organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej planowych kontroli szpitali w zakresie przestrzegania przepisów określających wymagania higieniczne i zdrowotne.
11) Dotacja celowa
Podmiot wykonujący działalność leczniczą wykonujący działalność leczniczą na terenie gmin poszkodowanych w wyniku wystąpienia powodzi może otrzymywać, środki publiczne na:
1) realizację zadań w zakresie programów polityki zdrowotnej, programów zdrowotnych i promocji zdrowia, w tym na zakup aparatury i sprzętu medycznego oraz wykonanie innych inwestycji koniecznych do realizacji tych zadań,
2) remonty,
3) inne niż określone w pkt 1 inwestycje, w tym zakup aparatury i sprzętu medycznego,
– niezależnie od zakresu w jakim realizacja tych zadań służy udzielaniu świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.
Środki publiczne w formie dotacji celowej na ww. zadania będzie mógł przekazać także minister właściwy do spraw zdrowia.
Więcej informacji można uzyskać na stronie: Strona główna – Pomoc dla powodzian – Portal Gov.pl (www.gov.pl)
Link do tekstu ujednoliconego ustawy: Ustawa z dnia 16 września 2011 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z usuwaniem skutków powodzi (sejm.gov.pl)
