W dniu 28 listopada została opublikowana w Dzienniku Ustaw ustawa z dnia 28 października 2020 r. o zmianie niektórych ustaw w związku z przeciwdziałaniem sytuacjom kryzysowym związanym z wystąpieniem COVID-19 (https://dziennikustaw.gov.pl/D2020000211201.pdf), która wprowadza następujące zmiany, istotne z punktu widzenia działania samorządu zawodowego fizjoterapeutów:
– zmiana w zakresie skierowania osób wykonujących zawód medyczny do pracy przy zwalczaniu epidemii
W ustawie zobowiązuje się samorządy zawodów medycznych (także KIF) do przekazywania, na wniosek odpowiednio wojewody albo ministra właściwego do spraw zdrowia, w terminie 7 dni od dnia otrzymania wniosku, wykazu osób wykonujących zawody medyczne, które mogą być skierowane do pracy przy zwalczaniu epidemii, zawierającego: imię, nazwisko, adres miejsca zamieszkania i numer prawa wykonywania zawodu medycznego, jeżeli został nadany. W tym zakresie ustawa zawiera podstawę do przetwarzania danych osobowych przez wojewodę i Ministra Zdrowia.
W ustawie określono zasady wystawiania orzeczeń lekarskich, które ze względu na chorobę przewlekłą uniemożliwiają wydawanie przez wojewodę decyzji o skierowaniu do pracy przy zwalczaniu epidemii. Orzeczenie w tym zakresie wydaje lekarz orzecznik ZUS. Dodatkowo wskazano, że okresu niezdolności do pracy nie zalicza się do okresu skierowania do pracy przy zwalczaniu epidemii.
Wprowadza się również możliwość kierowania do pracy studentów kierunków przygotowujących do wykonywania zawodu medycznego, doktorantów w dziedzinie nauk medycznych i nauk o zdrowiu w dyscyplinach naukowych: nauki medyczne, nauki farmaceutyczne i nauki o zdrowiu, osób kształcących się w zawodach medycznych, osób posiadających wykształcenie w zawodzie medycznym, które ukończyły kształcenie w tym zawodzie w ciągu ostatnich 5 lat i nie pracują w tym zawodzie oraz ratowników (po kursie kwalifikowanej pierwszej pomocy). Osoby te będą brać udział w udzielaniu świadczeń zdrowotnych pod bezpośrednim nadzorem osób wykonujących zawód medyczny właściwy ze względu na rodzaj świadczenia. Za pracę przy zwalczaniu epidemii wyżej wymienionym osobom będzie przysługiwać wynagrodzenie;
– zwiększenie wysokości wynagrodzenia za pracę przy zwalczaniu epidemii
Osobie skierowanej do pracy przy zwalczaniu epidemii przysługuje wynagrodzenie zasadnicze w wysokości nie niższej niż 200 % (dotychczas było to 150%) przeciętnego wynagrodzenia zasadniczego przewidzianego na danym stanowisku pracy w zakładzie wskazanym decyzji lub w innym podobnym zakładzie, jeżeli w zakładzie wskazanym nie ma takiego stanowiska. Wynagrodzenie nie może być niższe niż wynagrodzenie, które osoba skierowana do pracy przy zwalczaniu epidemii otrzymała w miesiącu poprzedzającym miesiąc, w którym wydana została decyzja o skierowaniu jej do pracy przy zwalczaniu epidemii;
– możliwość wprowadzenia dodatkowych sankcji przez NFZ w drodze decyzji administracyjnej wobec świadczeniodawców w wyniku kontroli realizacji zadań finansowanych ze środków publicznych tj. przykładowo środków pochodzących z programu POWER, czy też z Funduszu Przeciwdziałania COVID‑19, które nie są przekazywane świadczeniodawcom na podstawie umowy zawartej z tym Funduszem, są przeznaczone na finasowanie świadczeń opieki zdrowotnej, w przypadku:
- nieuzasadnionej odmowy udzielenia świadczeń opieki zdrowotnej;
- udzielania świadczeń opieki zdrowotnej w sposób ograniczający ich dostępność;
- udzielania świadczeń opieki zdrowotnej w sposób nieodpowiadający obowiązującym przepisom lub wymaganiom określonym przez Prezesa Funduszu;
- przedstawienia przez świadczeniodawcę danych niezgodnych ze stanem faktycznym, na podstawie których Fundusz dokonał rozliczeń ze świadczeniodawcą;
- niewykonania przez świadczeniodawcę w terminie zaleceń pokontrolnych.
Ustawa przewiduje m.in. sankcję polegającą na zwrocie do Funduszu nie więcej niż 50% środków publicznych przekazanych za okres objęty kontrolą wraz z odsetkami w wysokości określonej jak dla zaległości podatkowych;
– ograniczenie odpowiedzialności karnej za popełnienie niektórych czynów zabronionych w okresie ogłoszenia stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych.
W ustawie, w przepisie dotyczącym klauzuli ,,miłosiernego samarytanina” pominięto udzielanie świadczeń zdrowotnych na podstawie ustawy o zawodzie fizjoterapeuty, gdy działania lecznicze są podejmowane w celu zwalczania epidemii COVID‑19. Krajowa Izba Fizjoterapeutów zgłaszała w tym zakresie uwagi, a stosowna poprawka w toku prac legislacyjnych nie została przyjęta.
– objęcie penalizacją nieprzestrzegania zakazów, nakazów, ograniczeń lub obowiązków zawartych w przepisach o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi lub w przepisach o Państwowej Inspekcji Sanitarnej także o osoby zdrowe (dotyczy to m.in. zasłaniania ust i nosa). Rozwiązanie to ma przyczynić się do efektywnej egzekucji środków wdrażanych w celu zapobieżenia rozprzestrzenianiu się chorób zakaźnych;
Ustawa wprowadza ponadto następujące regulacje:
– wydłużenie okresu realizacji recept na leki, które są obecnie nieodstępne, a okres realizacji recept na nie się kończy. Założono maksymalnie 150 dni (5 miesięcy, bo tyle może trwać tzw. sezon grypowy) i przyjęto konstrukcję rozporządzenia ministra właściwego do spraw zdrowia;
– wzmocnienie kompetencji wojewódzkiego koordynatora ratownictwa medycznego w zakresie skutecznego umieszczenia w szpitalach pacjentów w stanie nagłego zagrożenia zdrowia lub życia. Temu samemu celowi służy umożliwienie Ministrowi Zdrowia powołania krajowego koordynatora ratownictwa medycznego. W zakresie właściwości obu stanowisk znajdują się uprawnienia do wydawania decyzji administracyjnych zobowiązujących szpitale do przyjęcia osób wymagających pilnej hospitalizacji;
– możliwość zawieszenia przez ministra właściwego do spraw zdrowia kierownika podmiotu leczniczego prowadzącego szpital, który, mimo pandemii, nie realizuje zadań wynikających z obowiązujących przepisów prawa, w tym obowiązków albo poleceń nałożonych przez władze publiczne. Minister Zdrowia może wyznaczyć Pełnomocnika do wykonywania zadań kierownika;
– wyłączenia stosowania do zamówień na usługi lub dostawy niezbędne do przeciwdziałania COVID‑19 przepisów ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień publicznych, w przypadku wysokiego prawdopodobieństwa szybkiego i niekontrolowanego rozprzestrzeniania się tej choroby lub gdy wymaga tego ochrona zdrowia publicznego;
– zagospodarowanie środków finansowych pochodzących z mandatów karnych związanych z epidemią COVID‑19 poprzez przeznaczenie ich na udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej pacjentom;
– w zakresie przepisów umożliwiających w trybie uproszczonym (ale też pod kontrolą konsultantów krajowych, a w przypadku ich braku konsultantów wojewódzkich we właściwej dziedzinie medycyny) zatrudnianie w polskim systemie opieki zdrowotnej lekarzy specjalistów, którzy uzyskali kwalifikacje zawodowe poza Unią Europejską (UE), po spełnieniu określonych w ustawie wymogów.
Jednocześnie w dniu 28 listopada została również opublikowana ustawa z dnia 28 października 2020 r. o zmianie ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku z przeciwdziałaniem sytuacjom kryzysowym związanym z wystąpieniem COVID-19 (Dz. U. poz. 2113) https://dziennikustaw.gov.pl/D2020000211301.pdf. Ustawa ta zmieniła brzmienie art. 20 pkt 2 ww. ustawy z dnia 28 października 2020 r. o zmianie niektórych ustaw w związku z przeciwdziałaniem sytuacjom kryzysowym związanym z wystąpieniem COVID-19 (Dz. U. poz. 2112) poprzez nieuwzględnienie przepisu wprowadzonego tą ustawą art. 4i przyznającego w okresie ogłoszenia stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii 100% dodatki pracownikom podmiotów leczniczych, osobom wykonującym zawody medyczne oraz osobom, z którymi zawarto umowy na wykonywanie świadczeń zdrowotnych, którzy nie zostali skierowani do pracy przy zwalczaniu epidemii przez wojewodę oraz uczestniczą w wykonywaniu świadczeń zdrowotnych osobom chorym na COVID-19 lub osobom z podejrzeniem zakażenia wirusem SARS-CoV-2. Jak wskazano w uzasadnieniu do projektu ustawy zmiana ta „konwalidowała błąd , który miał miejsce podczas rozpatrywania w Sejmie poprawek Senatu do ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku z przeciwdziałaniem sytuacjom kryzysowym związanym z wystąpieniem COVID-19”. Samorządy zawodów medycznych, w tym samorządu zawodowego fizjoterapeutów sprzeciwiały się rozpatrywaniu tej ustawy, która pozbawiała osoby wykonujące zawody medyczne uczestniczące w wykonywaniu świadczeń zdrowotnych osobom chorym na COVID-19 lub osobom z podejrzeniem zakażenia wirusem SARS-CoV-2 comiesięcznego dodatku do wynagrodzenia.
Należy podkreślić, że ustawa przyznająca dodatki dla całego personelu medycznego nie została ogłoszona niezwłocznie, zgodnie z obowiązującymi przepisami. Została ona bowiem podpisana przez Prezydenta RP 3 listopada br., a została ogłoszona dopiero 28 listopada 2020 r. łącznie z ustawą nowelizującą podpisaną 28 listopada 2020 r.
Zdaniem KIF powyższe należy traktować jako niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej. Za szkodę wyrządzoną przez takie zaniechanie zgodnie z kodeksem cywilnym ponosi odpowiedzialność Skarb Państwa.
Powyższa nowelizacja uchyliła również przepis obligujący Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia do zmiany planu finansowego Narodowego Funduszu Zdrowia na rok 2020 w celu podwyższenia opłaty ryczałtowej na finasowanie świadczeń w związku z przeciwdziałaniem COVID-19 co najmniej o 15%. Ustawa nowelizująca utrzymała natomiast:
– zmiany w wysokości zasiłku chorobowego dla osób zatrudnionych w podmiocie leczniczym w okresie kwarantanny
W okresie ogłoszenia stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii ubezpieczonemu zatrudnionemu w podmiocie leczniczym, w okresie podlegania obowiązkowej kwarantannie lub izolacji w warunkach domowych, w związku wykonywaniem obowiązków wynikających z zatrudnienia w podmiocie leczniczym oraz w czasie niezdolności do pracy z powodu COVID- 19 powstałej w związku wykonywaniem obowiązków wynikających z zatrudnienia w podmiocie leczniczym przysługuje zasiłek chorobowy, którego miesięczny wymiar wynosi 100% podstawy wymiaru zasiłku obliczonej na podstawie przepisów ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa; Przepis ten na podstawie ustawy z dnia 28 października 2020 r. o zmianie niektórych ustaw w związku z przeciwdziałaniem sytuacjom kryzysowym związanym z wystąpieniem COVID-19 (Dz. U. poz. 2112) wszedł w życie z mocą od 5 września 2020 r.
– zmiany w zakresie pracy zdalnej przez osoby podlegające kwarantannie
W okresie ogłoszenia stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, pracownicy i inne osoby zatrudnione, poddane obowiązkowej kwarantannie, mogą, za zgodą pracodawcy albo zatrudniającego, świadczyć w trybie pracy zdalnej pracę określoną w umowie i otrzymywać z tego tytułu wynagrodzenie.